Voordracht van Richard Dehmel’s gedicht ‘Verklärte Nacht’ en ‘Hymne aan de nacht van Novalis’ door Leo Samama Wolfgang Amadeus Mozart, Adagio K356 voor glasorgel Het glasorgel, oftewel de glasharmonica, was een uitvinding van Benjamin Franklin (1705-1790; één van de founding fathers van de Verenigde Staten, maar ook wetenschapper en uitvinder). Vanaf de wereldpremière in 1762 werd het instrument in heel Europa populair, vanwege de “hemelse klank” ervan. Talloze componisten hebben muziek voor dit instrument geschreven. Ook Mozart was gefascineerd door de glasharmonica, en heeft er verschillende composities voor geschreven, waaronder dit gevoelige Adagio in c klein. Maar het glasorgel, dat zo enorm populair was in de 18e en het begin van de 19e eeuw, verdween vrijwel helemaal van de aardbodem, op een enkel museumstuk na. Dat kwam doordat het verhaal ging dat de ijle klank ervan hypnotiserend, ziek- of zelfs gekmakend zou zijn. Er kwam in de loop van de 20ste eeuw echter een wedergeboorte van het glasorgel. Niet alleen schreef in 1919 Richard Strauss het instrument voor in de partituur van Die Frau ohne Schatten, maar ook andere componisten begonnen het instrument te herontdekken. Duitse en enkele Amerikaanse bouwers begonnen nieuwe glasorgels te ontwerpen en te bouwen; er was ook vanuit de filmindustrie belangstelling voor het glasorgel. In Nederland is er nu ook een opleving van het glasorgel, dankzij Rogier Kappers, die zelf het eerste Nederlandse glasorgel bouwde met meer dan 50 glazen. Hij zal vanavond twee keer met zijn glasorgel optreden. Arnold Schönberg, ‘Verklärte Nacht’ op.4 voor strijksextet Arnold Schönberg (1874-1951) schreef dit symfonische gedicht in de periode dat hij nog niet met zijn twaalftoons muziektaal de grote muziekvernieuwer van de 20ste eeuw zou worden. Verklärte Nacht is een laat-romantisch werk, waarin overigens wel al soms nieuwe harmonische combinaties voorkomen. In dit sextet volgde Schönberg het gedicht van Richard Dehmel op de voet: De vijf delen (net als de vijf coupletten van het gedicht) volgen elkaar zonder onderbreking op. Eerst horen we hoe een man en een vrouw door een winters bos wandelen (“Sehr langsam”); dan biecht de vrouw op dat ze zwanger is, maar niet van haar vriend (“Breiter”). Kort wordt in een onderdeel met de aanwijzing “Schwer betont” de bedrukte sfeer geschetst. Dan, ingeleid door een stralende melodie in de eerste cello (“Sehr breit und langsam”) vergeeft de man de vrouw, en belooft trouw aan haar en haar kind. Tenslotte (“Sehr ruhig”) vallen de twee elkaar in de armen. Schönberg vond dat muziek puur vertellend kon zijn; dit maakte de tekst die hem geïnspireerd had nu overbodig. Vergeet het gedicht, en laat je door de de muziek meevoeren, van duisternis, bedruktheid, en wanhoop, via aanvaarding naar vreugde, en vooral: verwondering. Vanessa Lann, ‘Night Passage’ voor glasorgel en strijkers Vanessa Lann (geboren1968) begon met pianospelen en componeren al op vijfjarige leeftijd. Ze studeerde aan het Westchester Conservatory of Music in New York, waar ze het William Petchek Scholarship ontving. Twee zomers was ze scholarship student aan het Tanglewood Institute. Ze is afgestudeerd aan de Harvard University en aan het Royal Conservatory in Den Haag. Overal ter wereld worden haar composities uitgevoerd. Ze ontving opdrachten en prijzen van internationaal beroemde solisten, ensembles, en organisaties. Lann woont en werkt in Nederland als componist en pianist. Ze werkt ook als hoogleraar aan de Webster University in Leiden, waar ze musicologie, wiskunde, Oosterse filosofie en multimedia doceert. Haar composities worden gepubliceerd bij DONEMUS, en zijn regelmatig op de radio te horen; ook zijn ze op CD’s uitgebracht. Haar meest recente CD is: moonshadow sunshadow: een compilatie van stukken die ze gedurende de afgelopen 25 jaar heeft geschreven. In haar werk maakt ze gebruik van repeterende figuren, en ook van structuren die zijn gebaseerd op getalsmatige patronen. Ritueel en humor zijn ook belangrijke elementen in haar muziek. Vaak plaatst ze alledaagse geluiden en gebaren in onalledaagse contexten, waardoor deze belicht worden vanuit nieuwe, verrassende perspectieven. In 2019 ontving Vanessa Lann de Buma Classical Award, voor de meest-uitgevoerde Nederlandse componist wereldwijd. Night Passage is het eerste stuk dat ooit in Nederland voor glasorgel gecomponeerd is. Lann is gefascineerd door de mogelijkheid van dit orgel om in combinatie met de strijkinstrumenten tonen uit het niets te laten beginnen. Alle instrumenten worden ten volle benut in deze dromerige, boeiende compositie.